ಸಾಲಬೇಗ : ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಒರಿಯಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕವಿ

ಸಾಲಬೇಗರವರು ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಒರಿಯಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಲಬೇಗ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದರು. ಇವರ ಜನನ ೧೬೦೭ ರಿಂದ ೧೬೦೮ರ ಒಳಗಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರು ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಲಾಲ್ಬೇಗ್ ಮೊಘಲ್ ಸುಬೇದಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಮೊಘಲ್ ಯೋಧ ಲಾಲ್ಬೇಗ್ ಪುರಿಯಿಂದ ಮರಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮುಕುಂದಾಪುರದ ಬಳಿ ಒಮ್ಮೆ ಅವರು ಸ್ನಾನ ಘಟ್ಟಗಳೊಂದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಂದರ ಯುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಿಧವೆಯನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಅವರು ಆ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಫಾತಿಮಾ ಬೀವಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕೊಟ್ಟು ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಸಾಲಬೇಗ, ಫಾತಿಮಾ ಬೀವಿ ಮತ್ತು ಲಾಲ್ಬೇಗರ ಮಗ. ಬಾಲ್ಯದಿಂದ ಅವರು ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥ, ಸ್ವಾಮಿ ಕೃಷ್ಣ, ಮತ್ತು ರಾಮನ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿ ಅವರು ಆಕರ್ಷಿತಗೊಂಡರು.

ಫಾತಿಮಾಬೀವಿ ಮರಣದ ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ತೀವ್ರವಾದ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ನರಳುತ್ತಿರುವ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ವೈದ್ಯರು ಸಾಲಬೇಗ ಬದುಕುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಅವರು ಒಮ್ಮೆ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಬಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವರ ಭಜನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ವಿಶ್ವವನ್ನೇ ಕಾಪಾಡುವದೇವರು ನನ್ನ ರೋಗವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಬೇಗ ಗುಣವಾಗಿದ್ದು ಅವರಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರು ಜಗನ್ನಾಥನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು ಗುಣವಾದರು. ಆ ನಂತರ ಅವರು ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ಮಹಾನ್ ಭಕ್ತನಾದರು. ಆದರೆ ಆ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮನೆಯವರಿಂದ ತಿರಸ್ಕೃತಗೊಂಡರು. ನಂತರ ಅಲ್ಲಿಂದ ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ಪವಿತ್ರವಾದ ನಾಮಸ್ಮರಣೆ ಉಚ್ಚರಿಸುತ್ತ ಚಲಿಸುಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು ಪುರಿಗೆ ಹೋದರು. ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಹೃದಯ ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವ ಎಂದು ಜಗನ್ನಾಥನನ್ನು ವೈಭವೀಕರಿಸುವ ಅನೇಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಬರೆದರು. ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾದ್ದರಿಂದ ಪುರಿಜಗನ್ನಾಥನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಅನುಮತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇದರ ಕಾರಣದಿಂದ ಅವರು ಹಗಲು ರಾತ್ರಿ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವರು ಯಾವಾಗ ದೇವಲಯದ ಹೊರಗಡೆ ಬಂದು ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ರಥಯಾತ್ರೆಯ ದಿನದಂದು ಅವನ ದರ್ಶನ ಎಂದು ನೀಡುವನೆಂದು ಕುತೂಹಲಭರಿತರಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದರು. ರಥಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಸಾಲಬೇಗರವರು ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಹೊರಬಂದಾಗ ಮತ್ತು ರಥದ ಮೇಲಿರುವ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆಗೂ ಅವರು ಬಂದು ದರ್ಶನ ಮಾಡುವವರೆಗೆ ರಥದ ಒಳಗೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂದು ಜಗನ್ನಾಥನ ದೇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಾಗಿರುವ ಶ್ರೀಮಂದಿರದ ಹತ್ತಿರ ಒಂದು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದನು. ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ರಥ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಸಮೀಪವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅವರು ಅಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು.

ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವರು ಹೇಗೆ ತಾನೇ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯ ಭಕ್ತನಾದ ಸಾಲಬೇಗರವರನ್ನು ನೋಡದೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆಯೇ? ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ರಥ ಅಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಅವರು ಆನಂದದಿಂದ ಹಾಗೂ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಮಾಡಿ ರಥಜಾತ್ರೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪುರೋಹಿತರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು.

ಪುರಿಯ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವರ ಚಿನ್ನದ ಅಲಂಕಾರ
ಇಂಥ ಮತ್ತೊಂದು ಘಟನೆ ಒಡಿಶಾದ ಬಾಲಸೋರ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿತ್ತು. ಸಾಲಬೇಗ ದೆಹಲಿಯಿಂದ ಪುರಿಗೆ ಬಾಲಸೋರ್ ಮೂಲಕ ಬಂದರು ಆದಾದಮೇಲೆ ಶ್ಯಾಮ್ಸುಂದರ್ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮೀಪ ಉಳಿದಕೊಂಡರು. ಸಂಜೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಲಬೇಗ ಒಳಗಿರುವ ದೇವರನ್ನು ನೋಡಲು ಬಯಸಿದರು ಆದರೆ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಂಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾದ್ದರಿಂದ ಒಳಗೆ ಪ್ರಾವೇಶವಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪುರೋಹಿತರಿಗೆ ದೇವರ ಸಿಂಹಾಸನವು ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂತು. ಅದೇ ರಾತ್ರಿ ಬಾಲಸೋರ್‌ನ ರಾಜ ಭಗವಂತನ ಮಹಾನ್ ಭಕ್ತ ದೇವರ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊರಗೆ ಕಾಯುತ್ತಿರುವುದು ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡರು. ಸಾಲಬೇಗರವರಿಗೆ ಭಗವಂತನನ್ನು ನೋಡಲು ಗೋಡೆಯ ರಂಧ್ರವನ್ನು ಕೊರೆಸಿ ನಂತರ ದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಸಿದರು.

ಜಗನ್ನಾಥ ಭಗವಂತನನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸುವ ಅನೇಕ ಅದ್ಭುತ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆದ ಸಂತ ‘ಸಾಲಬೇಗ’ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಅವನು ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಬರೆದಿರುವ ಜಗನ್ನಾಥನ ಭಜನೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಭಗವಂತನ ಭಕ್ತರ ನಡುವೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ ಜಗನ್ನಾಥ . ಸಾಲಬೇಗರವರ ಹಲವಾರು ಭಕ್ತಿಗೀತೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಅವುಗಳು ಎಲ್ಲಾ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ತನ್ನ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಜಗನ್ನಾಥ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಸ್ತೋತ್ರಗಳ ಇವೆ. ಕೆಲವು ವಾತ್ಸಲ್ಯ ಭಾವನೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಗೋಪಿ ಮತ್ತು ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರಣಯ ಲೀಲೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಮಗನ ಭಾವನೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಯಶೋಧ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣನ ಅನುಬಂಧ.

ಅವರ ಆಳವಾದ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮಹೋನ್ನತ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಇವರನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದಿಂದ ನಿರಾಕರಿಸದರೂ, ಒಳ ಸಂಯುಕ್ತ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ, ಅವನ ಒಡಿಶಾ ಭಕ್ತಿ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿಖರವಾಗಿ ಸೇರಿವೆ. ಅವರ ಹಾಡು ‘ಆಯೇ ನೀಲಗಿರಿ’ ಬಹುಶಃ ಬೇಡ ಪರಿಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ವಿವರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳು ಅವರ ಹಲವಾರು ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮರೌದರ್ಸರ ಸುಲಿಗೆಯನ್ನು, ಪುರಿಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದ್ದು ಆಳವಾದ ದುಃಖ ಜೊತೆ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ಆಗಾಗ ಮುಖ್ಯ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಹೊರಗೆ ದೇವರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯನ್ನು ‘ಕೆಹನೆ ಗೇನಿ ಜಾವ್ಚ್ಚಾ’ನಲ್ಲಿ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ಅವರ ಸಾವಿನ ನಂತರ ಪುರಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ದಹಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಹಾನ್ ಭಕ್ತನ ಸಮಾಧಿಯು ಪುರಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ಭಕ್ತರು ಅವರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಭಜನೆಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿ ಜಗನ್ನಾಥನ ಭಕ್ತರು ಈಗಲೂ ಸಾಲಬೇಗರನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಧನ್ಯವಾದಗಳು.