ವನಸ್ಪತಿಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಥವಾ ಜಾನಪದ ಔಷಧ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಜನ್ಯ ಸಾರ, ಸತ್ವಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನವಲಂಭಿಸಿದೆ. ಈ ವನಸ್ಪತಿಯು ಸಸ್ಯಗಳ ಔಷಧಿ, ಔಷಧೀಯ ವನಸ್ಪತಿ, ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳ ಔಷಧಿ, ಮೂಲಿಕಾಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮೂಲಿಕಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿಂದಲೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳ ಔಷಧಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಜೇನುಹುಳುಗಳ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೂ ಹರಡಿದ್ದು, ಖನಿಜಾಂಶಗಳು, ಚಿಪ್ಪುಗಳು ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ದೇಹದ ಭಾಗಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಔಷಧ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಾಸ್ತ್ರವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮೂಲಗಳಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಔಷಧಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ.
ಔಷಧಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬಳಕೆಯು ಭವಿಷ್ಯದ ಔಷಧಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ದಾರಿಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. 2001ರಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಸುಮಾರು 122 ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಪ್ರಚಲಿತ ಔಷಧಗಳ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಔಷಧ “ಜನಾಂಗೀಯಸಸ್ಯಗಳ” ಮೂಲಗಳಿಂದ ಪಡೆದವುಗಳಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 80 ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಥವಾ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಔಷಧ ಜನಾಂಗೀಯ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.
ಹಲವು ಸಸ್ಯಗಳು ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಡಲು ಬಳಸಬಹುದಾದಂತಹ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಸುವಾಸನಾಯುಕ್ತ ದ್ರವ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವುಗಳು ಫೀನಾಲ್ಗಳು ಮತ್ತು ಇವುಗಳ ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಪರಮಾಣುಗಳ ಆದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾದ ಟ್ಯಾನಿನ್ಗಳು. ಹೆಚ್ಚಿನವುಗಳು ಚಯಾಪಚಯ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಎರಡನೇ ದರ್ಜೆಯ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿದ್ದು ಕೇವಲ 12,000 ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಈವರೆಗೆ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟು ಪರಿಮಾಣದ ಶೇಕಡಾ 10ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಎಂದು ಅಂದಾಜುಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಲ್ಕಲೋಯ್ಡ್ಗಳಂತಹ ದ್ರವ್ಯಗಳು ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಭಕ್ಷಕ ಸೂಕ್ಷಾಣುಜೀವಿಗಳಿಂದ, ಕೀಟಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನೊದಗಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳು ತಮ್ಮ ಸಮೃದ್ಧಿಕಾಲದಲ್ಲಿ ಔಷಧೀಯ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನೊದಗಿಸುವ ಆಹಾರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.
ಸೂಚಿಸಿದ ಔಷಧಿಗಳಂತೆಯೇ, ಅನೇಕ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳೂ ಕೂಡಾ ಅರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನುಂಟುಮಾಡುವಂತಹುದು ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಕಲಬೆರಕೆ, ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಮರ್ಪಕ ಸೂತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಅಥವಾ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳ ಪರಸ್ಪರ ವರ್ತನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆಯು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೇಹಕ್ಕೆ ಅಪಾಯ ತರಬಲ್ಲ ಮಾರಕವಾದ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಂದೊದಗಿಸಬಲ್ಲುದು.
ಆದರೂ, ಅಂತಹ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಔಷಧೀಯ ಘಟನೆಗಳು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಔಷಧಿಗಳ ಎಡಿಆರ್ ಕಾರಣದಿಂದುಂಟಾದ ತನಿಖೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಬಹಳ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ್ದಾಗಿದೆ. ಅಥವಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ದಾಖಲಾತಿಯ 6 – 7% ಪ್ರಮಾಣವು ಎಡಿಆರ್ ಕಾರಣದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಉತ್ತಮ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಇತರ ಔಷಧಿಗಳಲ್ಲಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅತೀಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಎಡಿಆರ್ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಅಡ್ಡಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ವನಸ್ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾನವ ಸಂಬಂಧಗಳು
ಎಲ್ಲಾ ಖಂಡದ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಇತಿಹಾಸ ಪೂರ್ವಕಾಲದಿಂದಲೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಖಾಯಿಲೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಓಝ್ಟಲ್ ಆಲ್ಪ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 5,300ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹಿಂದೆ ಘನೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಶರೀರ ಹೊಂದಿದ್ದ “ಓಟ್ಝಿ ದ ಐಸ್ಮ್ಯಾ ನ್” ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಔಷಧೀಯ ಮೂಲಿಕೆಗಳು ಕಂಡು ಬಂದಿವೆ. ಅವನ ಕರುಳಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡ ಪರಾವಲಂಬಿ ಜೀವಿಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಈ ಗಿಡ ಮೂಲಿಕೆಗಳು ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ.
ಪ್ರಾಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಕಹಿಸತ್ವವುಳ್ಳ ಸಸ್ಯಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಬಯಸುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ವಾಗಿ ತಾವು ತಿನ್ನದೇ ಇದ್ದಂತಹ ಕಹಿ ಸತ್ವವುಳ್ಳ ಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಚ ಕೊಂಚವಾಗಿ ಕಚ್ಚಿ ತಿನ್ನುವಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅಸ್ವಸ್ಥ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ಆಹಾರಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ವೈದ್ಯರು ಪದೇ ಪದೇ ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಕ್ಷೇತ್ರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳು, ಕೋಳಿಗಳು, ಕುರಿಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಟ್ಟೆಗಳಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಭೇಧದ ಪ್ರಾಣಿವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಪರಿವೀಕ್ಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ದೃಢವಾದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಒದಗಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶದ ಗೋರಿಲ್ಲಾಗಳು ತಮ್ಮ ಆಹಾರದಲ್ಲಿನ ಸುಮಾರು 90% ಭಾಗದಷ್ಟು ಶುಂಠಿ ಸಸ್ಯದ ಜಾತಿಯದ್ದೇ ಆದ ಅಫ್ರಮೋಮಮ್ ಮೆಲೆಗ್ವೆಟಾ ಸಸ್ಯದ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ.
ಈ ಹಣ್ಣುಗಳು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿ ವಿರೋಧಿ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಶಿಗೆಲ್ಲೋಸಿಸ್ ಮತ್ತು ಇಂತಹ ಹಲವಾರು ಸೋಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಡೆಯುವುದು ಗಮನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಬಂಧನದಲ್ಲಿರಿಸಿದ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮಾರಕ ರೋಗಗಳಂತಹ ಕಾರ್ಡಿಯೋಮಯೋಪಥಿ ಊತಗಳಿಂದ ಗೊರಿಲ್ಲಾಗಳನ್ನು ಈ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಈಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಕೇಂದ್ರಿಕೃತವಾಗಿವೆ.
ಕೆಲವೊಂದು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಾನಿಕಾರಕ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಮರಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ, ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣುಜೀವಿ ವಿರೋಧಿ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಯಥೇಚ್ಚವಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪರಿಕರಗಳನ್ನೇ ಗೂಡುಕಟ್ಟಲು ಬಳಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಒಹಾಯೋ ವೆಸ್ಲೆಯನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಂಶೋಧಕರು ಕಂಡು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅನಾರೋಗ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಟ್ಯಾನಿನ್ ಮತ್ತು ಅಲ್ಕಲಾಯಿಡ್ಗಳಂತಹ ಚಯಾಪಚಯಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ದ್ವಿತೀಯ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣಗೊಳ್ಳುವ ಅಂಶಗಳು ಯಥೇಚ್ಛವಿರುವ ಸಸ್ಯವರ್ಗಗಳನ್ನು ಮೇಯಲಾರಂಭಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸಸ್ಯರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ವೈರಸ್ ವಿರೋಧಿ, ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ವಿರೋಧಿ, ಫಂಗಸ್ ವಿರೋಧಿ ಮತ್ತು ಜಂತುರೋಗ ವಿರೋಧಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಮೂಲಕ ಸ್ವಯಂ-ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಂತಹದ್ದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಬೇಕು.
ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಜನ್ಯ ವಿಷವಸ್ತುಗಳನ್ನು(ಪ್ಲಾಂಟ್ ಟಾಕ್ಸಿನ್) ಜೀರ್ಣಿಸಬಲ್ಲಂತಹ ಮಾರ್ಪಾಟು ಹೊಂದಿರುವ ಜೀರ್ಣಾಂಗವ್ಯೂಹವನ್ನು ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಹೊಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಅಪಾಯವನ್ನೊದಗಿಸುವ ಯೂಕಲಿಪ್ಟಸ್ ಸಸ್ಯದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಚಿಗುರುಗಳನ್ನೇ ತಿಂದು ಕೋಲಾ ಬದುಕುತ್ತದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಾಣಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಅಪಾಯರಹಿತವಾದ ಸಸ್ಯವು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಸೇವಿಸಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ಆಹಾರವಾಗಿರಲಾರದು. ಈ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿನಿರತರಿಂದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ನಂತರದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳನ್ನು ಇವರು ನೀಡಿದರು ಎಂಬ ತರ್ಕಬದ್ಧ ಕಲ್ಪನೆಯು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದೆ.
ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪ್ರಬೇಧಗಳನ್ನು ಅಡಿಗೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುವುದು ಆಹಾರಜನ್ಯ ರೋಗಕಾರಕಗಳಿಂದ ಒದಗುವ ಅಪಾಯದ ವಿರುದ್ಧ ನೀಡಿದ ಜವಾಬ್ಧಾರಿಯುತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ರೋಗಕಾರಕ ಜೀವಿಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವಂತಹ ಉಷ್ಣವಾತಾವರಣದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಧ್ಯಯನವು ಚಿಕಿತ್ಸಾಸಲಹೆಗಳು ಸಾಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಅಧಿಕಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿವೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಸಾಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕವಾದಂತಹ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೇ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೂ ತರಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಾಂಸಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಸಾಲೆಯನ್ನು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಸ್ಯಗಳು ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಆಹಾರ ಹಳಸದಂತೆ ತಡೆಯುತ್ತವೆ.
ಔಷಧಿಗಳಾಗಿ ಸಸ್ಯಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುನ್ನವೇ ಬರೆದಿಡಲಾಗಿದೆ. 60,000 ವರ್ಷ ಪುರಾತನವಾದ ಉತ್ತರ ಇರಾಖ್ನ ನಿಯಾಂಡರ್ತಾಲ್ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳ, ಶಾನಿದರ್-4 ಸುಮಾರು ಎಂಟು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಬೇಧಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ಪರಾಗಗಳನ್ನು ನೀಡಿವೆ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಏಳು ಪ್ರಬೇಧಗಳು ಇಂದು ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಔಷಧಿಗಳಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ.
ಬರೆದಿಡಲಾದ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮೂಲಿಕಾ ಅಧ್ಯಯನವು ಲಾರೆಲ್, ಕಾರವೇ ಮತ್ತು ಥೈಮ್ಗಳಂತಹ ಸಸ್ಯಗಳ ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದ ಔಷಧೀಯ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ ಸುಮೇರಿಯನ್ಸ್ರಿಗಿಂತಲೂ ಸುಮಾರು 5,000ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಪುರಾತನವಾದುದು. ಕ್ರಿಸ್ತ ಪೂರ್ವ 1000ದ ಹಿಂದಿನ ಈಜಿಪ್ಟಿಯನ್ ಔಷಧಿಗಳು ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ, ಅಫೀಮು, ಹರಳೆಣ್ಣೆ, ಕೊತ್ತಂಬರಿ, ಪುದೀನಾ, ಇಂಡಿಗೋಫೆರ ಮತ್ತು ಇತರ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿವೆ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯು ಕೂಡಾ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದು, ರಕ್ತಬಿಂದು ಗಿಡ, ವೆಚ್ ಗಿಡ, ಕ್ಯಾರವೆ ಗಿಡ, ಗೋಧಿ, ಬಾರ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕಗೋಧಿ ಸಸ್ಯಗಳ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಮೂಲಿಕೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿವೆ.
ಭಾರತೀಯ ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧಿಯು ಅರಿಶಿನದಂತಹ ಹಲವು ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 1900ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೊದಲೇ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿವೆ. ಇನ್ನಿತರ ಹಲವು ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಖನಿಜಾಂಶಗಳೂ ಕೂಡಾ ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ನಂತರದಲ್ಲಿ, ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಮೊದಲನೇ ಸಹಸ್ರವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇವು ಪುರಾತನ ಭಾರತೀಯ ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಚರಕ ಮತ್ತು ಸುಶ್ರುತರಿಂದ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 6ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸುಶ್ರುತರಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟುದು ಎನ್ನಲಾದ ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತವು ಸುಮಾರು 700 ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದು ಖನಿಜ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಸುಮಾರು 64 ಪದಾರ್ಥಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೂಲಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಸುಮಾರು 57 ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದೆ.
ಹಾನ್ ರಾಜವಂಶದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ, ಅದಕ್ಕೂ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 2700 ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹಿಂದೆ ಸಂಕಲನ ಗೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ಮೊದಲ ಚೈನಾದ ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಪುಸ್ತಕವಾದ ಶೆನ್ನಾಂಗ್ ಬೆಂಕಾವೊ ಜಿಂಗ್ ಆಧುನಿಕ ಔಷಧಕ್ಕೆ ಎಪಿಡ್ರಿನ್ ಎಂಬ ಔಷಧವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಮಾ-ಹುವಾಂಗ್ ಸಸ್ಯದ ಸಹಿತ ಸುಮಾರು 365 ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮಾಡಿವೆ.
ಸ್ವಚ್ಚವಾದ ಗಾಳಿ, ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಆಹಾರಪದ್ಧತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲವು ಸರಳವಾದ ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಔಷಧಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹಿಪ್ಪೊಕ್ರಾಟಿಸ್ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಿದ್ದ. ಗ್ಯಾಲನ್ ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಖನಿಜಾಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಔಷಧ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನೀಡುವುದನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಿದನು. ಗ್ರೀಕ್ ವೈದ್ಯರು ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗಗಳ ಮೇಲೆ, ದ ಮೆಟೀರಿಯಾ ಮೆಡಿಕಾ ಎಂಬ ಮೊದಲ ಯುರೋಪಿನ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಸಂಕಲನಗೊಳಿಸಿತು.
ಮೊದಲ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಎಡಿಯಲ್ಲಿ ಡಯೋಸ್ಕೊರೈಡ್ಸ್ 17ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಅಧಿಕೃತವಾದ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಸುಮಾರು 500ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಸ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ನಿರೂಪಣೆ ನೀಡಿದನು. ಇದೇ ರೀತಿ, ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಡಮೂಲಿಕಾ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಗೆ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 4ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಗ್ರೀಕ್ ಪುಸ್ತಕ ಥಿಯಾಫ್ರಾಸ್ಟಸ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಯ ಪ್ಲಾಂಟಾರಮ್ ಅಗತ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು.
ಸಂಪೂರ್ಣ ಅರೇಬಿಯಾದ ಮೂಲಿಕಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು ೨೦೦ಹೊಸ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು.
ಈ ಔಷಧಿಗಳ ವಿವರಗಳು ಕಾಜವಾರ, ಹುಣಸೆ, ವತ್ಸನಾಭಿ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಬು ರೇಹಾನ್ ಬಿರುನಿಯವರು 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಮತ್ತು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಜುರ್ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಔಷಧಿಗಳ ವಿವರಗಳು ಇದ್ದವು.
ಅವಿಸೆನ್ನಾರವರು ಬರೆದ ’ದಿ ಕೆನಾನ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ ’ ಸ್ಪೇನಿನ ಪೀಟರ್ರವರು ಬರೆದ ’ಕಮೆಂಟರಿ ಆನ್ ಇಸಾಕ್ ’ ಮತ್ತು ಅಮಾಂಡ್ಸ್ನ ಜಾನ್ರ ವರ ’ಕಮೆಂಟರಿ ಆನ್ ಅಟೆಂಡೆಟರಿ ಆಫ್ ನಿಕೊಲಾಸ್ ’ ಅವರಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲವೂ ಕೂಡ ಮಧ್ಯಯುಗಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ದಿ ಕೆನಾನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನೂ ರೋಗಗಳನ್ನು ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿಡಬಹುದಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಿತು.
ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಾಗಿ ಜಾನಪದ ಔಷಧಗಳು ಮುಂದುವರೆದವು. 15ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನೂರಾರು ಔಷಧಿಗಳು ಮೂಲಿಕೆಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ನಿರಂತರತೆಯನ್ನು ಸಾರಿದವು. ಥಿಯೋಪ್ರಾಸ್ಟರವರ ’ಹಿಸ್ಟೋರಿಯಾ ಪ್ಲಾಂಟರಂ ’ ಇದು ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಮುದ್ರಿತವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಡಿಸ್ಕೋರೈಡ್ರವರ ’ದೆ ಮಟೆರಿಯಾ ಮೆಡಿಕಾ ’ ಅವೆಸಿನ್ನಾರವರ ’ಕೆನಾನ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಸಿ ನ್ ಮತ್ತು ಅವೆಂಜೋರ್ರವರ ’ಫಾರ್ಮಾಕೋಪಿಯಾ’ ಗಳು ಕೂಡಾ ತುಂಬ ಹಳೆಯವುಗಳಲ್ಲ.
ಔಷಧಿಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಒಬ್ಬ ರೋಗಿ ತನ್ನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸೂಚಿ ಹಾಗೂ ಇತರ ಔಷಧೋಪಚಾರಗಳ ಸೇವನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮೂಲಿಕೆ-ವ್ಯಾಪಾರಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸ ಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರಕ್ತದೊತ್ತಡವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಯ ಉಪಚಾರ ಹಾಗೂ ಅದೇ ಪ್ರಭಾವದ ಸೂಚಿಯ ಔಷಧಿಯ ಒಟ್ಟು ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಕಡಿಮೆ ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ ಪರಿಣಾಮಿಸಬಹುದು. ಆಂಟಿಕ್ವಾಗುಲೆಂಟ್ಸ್ಗಳ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕೆಲವು ಮೂಲಿಕೆಗಳು ವರ್ಧಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಮೂಲಿಕೆಗಳು ಅಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಹಣ್ಣು ಸೈಟೊಕ್ರೊಮ್ ಪಿ450 ಒಂದಿಗೆ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಔಷಧಿಯ ಜೀವರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ಕಿಣ್ವ.
ಧನ್ಯವಾದಗಳು.
mexican mail order pharmacies: cmq pharma – mexico drug stores pharmacies
mexican online pharmacies prescription drugs
https://cmqpharma.online/# reputable mexican pharmacies online
mexican rx online
reputable indian pharmacies: india pharmacy – top 10 online pharmacy in india
mexican online pharmacies prescription drugs [url=https://foruspharma.com/#]reputable mexican pharmacies online[/url] medication from mexico pharmacy
indian pharmacy: best india pharmacy – best india pharmacy
http://foruspharma.com/# medicine in mexico pharmacies
Online medicine home delivery [url=https://indiapharmast.com/#]top 10 pharmacies in india[/url] indian pharmacy
http://indiapharmast.com/# top online pharmacy india
www canadianonlinepharmacy: canadian pharmacy prices – canadian drug
mexican online pharmacies prescription drugs: mexican mail order pharmacies – mexican online pharmacies prescription drugs
п»їbest mexican online pharmacies [url=https://foruspharma.com/#]mexican mail order pharmacies[/url] buying prescription drugs in mexico
indian pharmacy paypal: top 10 pharmacies in india – top online pharmacy india
https://indiapharmast.com/# india pharmacy mail order
onlinecanadianpharmacy 24 [url=http://canadapharmast.com/#]canadian pharmacy mall[/url] recommended canadian pharmacies
canada pharmacy online legit: reliable canadian online pharmacy – drugs from canada
mexican drugstore online: purple pharmacy mexico price list – mexico drug stores pharmacies
http://foruspharma.com/# mexican mail order pharmacies
reputable indian online pharmacy: mail order pharmacy india – indianpharmacy com
top 10 online pharmacy in india [url=http://indiapharmast.com/#]mail order pharmacy india[/url] reputable indian online pharmacy
canadian pharmacy 24: canadianpharmacymeds – best canadian online pharmacy reviews
https://foruspharma.com/# mexican pharmaceuticals online
mexican online pharmacies prescription drugs [url=http://foruspharma.com/#]mexican pharmacy[/url] medication from mexico pharmacy
canadian pharmacy online reviews: canadian pharmacy ltd – trustworthy canadian pharmacy
п»їbest mexican online pharmacies: pharmacies in mexico that ship to usa – medication from mexico pharmacy
https://canadapharmast.com/# canadian medications
buying prescription drugs in mexico online [url=http://foruspharma.com/#]purple pharmacy mexico price list[/url] mexican mail order pharmacies
indianpharmacy com: indianpharmacy com – online pharmacy india
reputable indian pharmacies: indian pharmacy – online pharmacy india
https://indiapharmast.com/# indian pharmacy paypal
india pharmacy [url=https://indiapharmast.com/#]reputable indian online pharmacy[/url] cheapest online pharmacy india
can i buy clomid no prescription: can you buy clomid without a prescription – how to get generic clomid online
http://amoxildelivery.pro/# amoxicillin over the counter in canada
http://clomiddelivery.pro/# where to get cheap clomid
http://clomiddelivery.pro/# can i get cheap clomid now
ciprofloxacin generic price [url=http://ciprodelivery.pro/#]purchase cipro[/url] buy ciprofloxacin over the counter
http://paxloviddelivery.pro/# paxlovid buy
buying generic clomid without a prescription: how can i get generic clomid price – get clomid tablets
https://paxloviddelivery.pro/# paxlovid price
http://paxloviddelivery.pro/# paxlovid india
can i get clomid without rx [url=https://clomiddelivery.pro/#]how to buy clomid price[/url] how to buy cheap clomid
can i get generic clomid without rx: how to get cheap clomid online – where to buy generic clomid pill
http://ciprodelivery.pro/# cipro pharmacy
https://amoxildelivery.pro/# amoxicillin 500mg prescription
can i get clomid without rx [url=https://clomiddelivery.pro/#]cost generic clomid for sale[/url] where can i get cheap clomid price
http://ciprodelivery.pro/# buy cipro online without prescription
paxlovid covid: paxlovid india – paxlovid cost without insurance
https://clomiddelivery.pro/# where to buy cheap clomid without dr prescription
http://amoxildelivery.pro/# can i buy amoxicillin over the counter
cipro for sale [url=http://ciprodelivery.pro/#]ciprofloxacin generic[/url] buy cipro online canada
https://doxycyclinedelivery.pro/# buy doxycycline 40 mg
paxlovid cost without insurance: paxlovid covid – Paxlovid buy online
https://ciprodelivery.pro/# antibiotics cipro
https://amoxildelivery.pro/# amoxicillin 500mg capsules uk
drug doxycycline 100mg [url=https://doxycyclinedelivery.pro/#]doxycycline canadian online pharmacy[/url] average cost of doxycycline
where to buy amoxicillin: where can i buy amoxicillin over the counter uk – amoxicillin 500 mg tablet price
http://ciprodelivery.pro/# buy cipro online without prescription
https://doxycyclinedelivery.pro/# doxycycline 1mg
https://ciprodelivery.pro/# buy cipro cheap
paxlovid for sale [url=https://paxloviddelivery.pro/#]paxlovid buy[/url] paxlovid covid
https://clomiddelivery.pro/# can i purchase clomid price
amoxicillin 250 mg capsule: how to get amoxicillin over the counter – amoxicillin pharmacy price
http://amoxildelivery.pro/# amoxicillin without rx
http://amoxildelivery.pro/# amoxicillin 875 125 mg tab
10 mg doxycycline [url=https://doxycyclinedelivery.pro/#]buy doxycycline for dogs[/url] doxycycline tablets over the counter
http://clomiddelivery.pro/# can i get cheap clomid tablets
generic amoxicillin 500mg: amoxicillin 500mg no prescription – buy amoxicillin over the counter uk
http://doxycyclinedelivery.pro/# buy doxycycline 100mg canada
https://ciprodelivery.pro/# cipro online no prescription in the usa
get clomid online [url=https://clomiddelivery.pro/#]can you get generic clomid[/url] can i get generic clomid no prescription
ciprofloxacin order online: cipro 500mg best prices – where can i buy cipro online
buying prescription drugs in mexico [url=https://mexicandeliverypharma.online/#]mexican online pharmacies prescription drugs[/url] buying from online mexican pharmacy
http://mexicandeliverypharma.com/# mexican pharmaceuticals online
mexican pharmaceuticals online: mexican pharmaceuticals online – purple pharmacy mexico price list
medicine in mexico pharmacies: mexico drug stores pharmacies – mexico pharmacies prescription drugs
mexican pharmacy [url=https://mexicandeliverypharma.online/#]medication from mexico pharmacy[/url] purple pharmacy mexico price list
buying prescription drugs in mexico: reputable mexican pharmacies online – buying from online mexican pharmacy
medication from mexico pharmacy: buying prescription drugs in mexico online – pharmacies in mexico that ship to usa
http://mexicandeliverypharma.com/# mexican pharmaceuticals online
mexico pharmacy [url=https://mexicandeliverypharma.com/#]best online pharmacies in mexico[/url] mexican drugstore online
mexican rx online: best online pharmacies in mexico – buying from online mexican pharmacy
buying from online mexican pharmacy: purple pharmacy mexico price list – mexico drug stores pharmacies
https://mexicandeliverypharma.com/# mexican border pharmacies shipping to usa
reputable mexican pharmacies online [url=https://mexicandeliverypharma.com/#]mexican border pharmacies shipping to usa[/url] mexican mail order pharmacies
mexican online pharmacies prescription drugs: mexican mail order pharmacies – buying from online mexican pharmacy
mexico drug stores pharmacies: п»їbest mexican online pharmacies – mexican online pharmacies prescription drugs
best online pharmacies in mexico: mexico drug stores pharmacies – mexican rx online
medication from mexico pharmacy [url=https://mexicandeliverypharma.online/#]п»їbest mexican online pharmacies[/url] mexican pharmacy
reputable mexican pharmacies online: buying from online mexican pharmacy – mexico pharmacies prescription drugs
best online pharmacies in mexico: mexico pharmacies prescription drugs – mexico drug stores pharmacies
https://mexicandeliverypharma.com/# medicine in mexico pharmacies
buying prescription drugs in mexico: medication from mexico pharmacy – reputable mexican pharmacies online
reputable mexican pharmacies online: buying from online mexican pharmacy – purple pharmacy mexico price list
buying prescription drugs in mexico: mexican rx online – mexico drug stores pharmacies
mexico drug stores pharmacies [url=http://mexicandeliverypharma.com/#]buying prescription drugs in mexico[/url] mexico pharmacy
mexican mail order pharmacies: mexican rx online – buying from online mexican pharmacy
reputable mexican pharmacies online: purple pharmacy mexico price list – mexican drugstore online
mexican pharmaceuticals online: purple pharmacy mexico price list – mexican rx online
buying prescription drugs in mexico [url=https://mexicandeliverypharma.online/#]buying prescription drugs in mexico[/url] п»їbest mexican online pharmacies
mexican drugstore online: mexican drugstore online – mexico drug stores pharmacies
mexican online pharmacies prescription drugs: best online pharmacies in mexico – buying prescription drugs in mexico
best online pharmacies in mexico [url=https://mexicandeliverypharma.online/#]purple pharmacy mexico price list[/url] п»їbest mexican online pharmacies
reputable mexican pharmacies online: mexican pharmaceuticals online – medication from mexico pharmacy
reputable mexican pharmacies online: medicine in mexico pharmacies – mexican rx online
buying from online mexican pharmacy: mexican rx online – purple pharmacy mexico price list
buying prescription drugs in mexico: purple pharmacy mexico price list – mexican drugstore online
mexican pharmacy [url=http://mexicandeliverypharma.com/#]reputable mexican pharmacies online[/url] medication from mexico pharmacy
buying prescription drugs in mexico: mexico drug stores pharmacies – mexican rx online
п»їbest mexican online pharmacies: buying prescription drugs in mexico online – mexico drug stores pharmacies
mexican online pharmacies prescription drugs: reputable mexican pharmacies online – mexican rx online
mexico drug stores pharmacies [url=http://mexicandeliverypharma.com/#]mexico drug stores pharmacies[/url] best online pharmacies in mexico
purple pharmacy mexico price list: mexico pharmacies prescription drugs – buying prescription drugs in mexico
buying prescription drugs in mexico online: pharmacies in mexico that ship to usa – reputable mexican pharmacies online
mexican border pharmacies shipping to usa: mexico drug stores pharmacies – mexican pharmaceuticals online
best online pharmacies in mexico: mexican border pharmacies shipping to usa – mexican online pharmacies prescription drugs
mexican mail order pharmacies: mexican online pharmacies prescription drugs – medicine in mexico pharmacies
reputable mexican pharmacies online: best online pharmacies in mexico – mexico pharmacies prescription drugs
reputable mexican pharmacies online: mexican online pharmacies prescription drugs – buying from online mexican pharmacy
buying from online mexican pharmacy: mexican mail order pharmacies – mexican drugstore online
buying prescription drugs in mexico online: best online pharmacies in mexico – mexican border pharmacies shipping to usa
п»їbest mexican online pharmacies: mexico drug stores pharmacies – reputable mexican pharmacies online
mexican pharmaceuticals online: pharmacies in mexico that ship to usa – buying prescription drugs in mexico
buying prescription drugs in mexico: best online pharmacies in mexico – mexican border pharmacies shipping to usa
reputable mexican pharmacies online: mexican mail order pharmacies – reputable mexican pharmacies online
п»їbest mexican online pharmacies: medicine in mexico pharmacies – buying from online mexican pharmacy
tamoxifenworld: tamoxifen pill – tamoxifen cancer
http://nolvadexbestprice.pro/# tamoxifen and grapefruit
http://nolvadexbestprice.pro/# nolvadex online
tamoxifen premenopausal: how to lose weight on tamoxifen – tamoxifen brand name
http://nolvadexbestprice.pro/# tamoxifen alternatives premenopausal
http://cytotecbestprice.pro/# п»їcytotec pills online
generic prednisone otc: generic prednisone for sale – prednisone canada pharmacy
https://cytotecbestprice.pro/# buy cytotec pills
http://propeciabestprice.pro/# order cheap propecia pill
buy cheap zithromax online: azithromycin zithromax – zithromax generic cost
buying cheap propecia without rx: propecia generic – propecia otc
https://propeciabestprice.pro/# propecia rx
purchase cytotec: cytotec pills buy online – cytotec abortion pill
buying cheap propecia without a prescription: buying generic propecia without insurance – propecia otc
buy cytotec over the counter: buy cytotec pills online cheap – buy cytotec over the counter
http://nolvadexbestprice.pro/# common side effects of tamoxifen
generic propecia prices: buying generic propecia without prescription – generic propecia without dr prescription
cytotec abortion pill: buy cytotec online fast delivery – cytotec abortion pill
Farmacie on line spedizione gratuita: Farmacia online migliore – Farmacia online miglior prezzo
comprare farmaci online all’estero: Farmacia online piu conveniente – comprare farmaci online all’estero
comprare farmaci online all’estero: Farmacie on line spedizione gratuita – farmacia online
viagra generico prezzo piГ№ basso viagra cosa serve or miglior sito dove acquistare viagra
http://mx.taskmanagementsoft.com/bitrix/redirect.php?goto=https://viagragenerico.site:: alternativa al viagra senza ricetta in farmacia
[url=https://images.google.com.do/url?q=https://viagragenerico.site]viagra 50 mg prezzo in farmacia[/url] viagra generico recensioni and [url=https://quantrinet.com/forum/member.php?u=662354]miglior sito per comprare viagra online[/url] miglior sito per comprare viagra online
Farmacie on line spedizione gratuita: Avanafil 50 mg – top farmacia online
п»їFarmacia online migliore: Farmacia online migliore – Farmacia online piГ№ conveniente
le migliori pillole per l’erezione viagra acquisto in contrassegno in italia or cialis farmacia senza ricetta
http://ibbs.ci123.com/notlogin.php?backurl=http://viagragenerico.site cialis farmacia senza ricetta
[url=https://maps.google.com.lb/url?q=https://viagragenerico.site]esiste il viagra generico in farmacia[/url] viagra pfizer 25mg prezzo and [url=https://quantrinet.com/forum/member.php?u=662606]viagra online spedizione gratuita[/url] viagra online consegna rapida
generic viagra available: Buy Viagra online in USA – viagra online
https://tadalafil.auction/# cialis online no prescription australia
buy viagra: Cheap Viagra online – buy viagra professional
https://tadalafil.auction/# where can i get cialis overnite
viagra online [url=http://sildenafil.llc/#]Cheap Viagra online[/url] blue pill viagra
generic viagra overnight: Cheap generic Viagra – viagra prices
https://sildenafil.llc/# viagra without a doctor prescription
cialis uk [url=http://tadalafil.auction/#]dapoxetine/cialis[/url] where to get free samples of cialis
viagra dosage buy viagra order or viagra side effects
http://maps.google.lv/url?sa=t&url=https://sildenafil.llc viagra coupon
[url=http://87.98.144.110/api.php?action=https://sildenafil.llc]buy viagra online[/url] how does viagra work and [url=https://139.129.101.248/home.php?mod=space&uid=10867]viagra without a doctor prescription[/url] generic viagra available
http://tadalafil.auction/# buy cialis cheap fast delivery
cialis overnight shipping: cialis pay with paypal – cialis paypall
cialis 20 mg best price generic cialis dapoxetine or cialis dapoxetine overnight shipping canada
http://electronix.ru/redirect.php?http://tadalafil.auction cialis super active vs cialis
[url=http://images.google.mk/url?q=https://tadalafil.auction]buy brand cialis online usa[/url] cialis generic alternative and [url=https://xiazai7.com/home.php?mod=space&uid=32378]generic cialis online australia[/url] cialis coupon printable
cialis without a pescripton: cialis without a doctor prescription – back pain from cialis
http://sildenafil.llc/# 100 mg viagra lowest price
п»їover the counter viagra [url=https://sildenafil.llc/#]Cheap generic Viagra[/url] viagra prices
buy viagra generic viagra without a doctor prescription usa or ed pills that work better than viagra
http://sfmission.com/rss/feed2js.php?src=http://sildenafil.llc viagra without a doctor prescription
[url=https://images.google.com/url?sa=t&url=https://sildenafil.llc]buy viagra online without a prescription[/url] buy viagra pills and [url=https://xiazai7.com/home.php?mod=space&uid=32709]viagra dosage recommendations[/url] generic viagra overnight
generic viagra 100mg: buy sildenafil online usa – online viagra
https://tadalafil.auction/# overnight pharmacy 4u cialis
buy cialis pro: Buy Tadalafil 20mg – how to order cialis
https://tadalafil.auction/# canadian drugstore cialis
cialis online europe [url=http://tadalafil.auction/#]cialis without a doctor prescription[/url] local generic cialis in united states
https://tadalafil.auction/# cialis & viagra
cialis black online [url=https://tadalafil.auction/#]Generic Cialis without a doctor prescription[/url] buy cialis using paypal
http://indiapharmacy.shop/# indian pharmacy online
https://edpillpharmacy.store/# buying erectile dysfunction pills online
get ed meds online
https://edpillpharmacy.store/# ed online pharmacy
online erectile dysfunction prescription
mexico pharmacy: Best pharmacy in Mexico – mexican pharmacy
https://indiapharmacy.shop/# india pharmacy
world pharmacy india [url=https://indiapharmacy.shop/#]Online medicine home delivery[/url] buy medicines online in india
http://mexicopharmacy.win/# best online pharmacies in mexico
best online pharmacies in mexico: Best pharmacy in Mexico – medication from mexico pharmacy
http://edpillpharmacy.store/# ed medications online
top rated ed pills
where can i buy ed pills: ed pills online – ed online treatment
erectile dysfunction pills online affordable ed medication or online ed treatments
https://cse.google.at/url?sa=t&url=https://edpillpharmacy.store pills for ed online
[url=http://drakonas.wip.lt/redirect.php?url=http://edpillpharmacy.store]ed online meds[/url] cheap ed meds and [url=http://www.donggoudi.com/home.php?mod=space&uid=1082506]online erectile dysfunction prescription[/url] ed online treatment
cheapest online pharmacy india Online medicine home delivery or Online medicine order
https://maps.google.li/url?q=https://indiapharmacy.shop india pharmacy mail order
[url=https://www.google.ro/url?q=https://indiapharmacy.shop]buy prescription drugs from india[/url] buy prescription drugs from india and [url=http://www.so0912.com/home.php?mod=space&uid=2307721]world pharmacy india[/url] Online medicine home delivery
indian pharmacy: Online India pharmacy – indian pharmacy online
https://edpillpharmacy.store/# erectile dysfunction pills for sale
world pharmacy india [url=https://indiapharmacy.shop/#]Best Indian pharmacy[/url] reputable indian pharmacies
order ed pills online buy ed medication online or where to buy ed pills
http://www.fsou.com/redirect/index.asp?url=https://edpillpharmacy.store where can i buy erectile dysfunction pills
[url=https://toolbarqueries.google.ad/url?q=http://edpillpharmacy.store]buy erectile dysfunction pills[/url] where can i buy erectile dysfunction pills and [url=http://xilubbs.xclub.tw/space.php?uid=1835900]order ed pills online[/url] ed online prescription
http://indiapharmacy.shop/# best online pharmacy india
Online medicine home delivery mail order pharmacy india or cheapest online pharmacy india
https://cse.google.co.uz/url?sa=t&url=https://indiapharmacy.shop cheapest online pharmacy india
[url=https://images.google.com.co/url?q=https://indiapharmacy.shop]best india pharmacy[/url] online pharmacy india and [url=https://www.knoqnoq.com/home.php?mod=space&uid=22018]indian pharmacy online[/url] mail order pharmacy india
http://indiapharmacy.shop/# reputable indian online pharmacy
buying from online mexican pharmacy: Purple pharmacy online ordering – medicine in mexico pharmacies
http://indiapharmacy.shop/# buy prescription drugs from india
low cost ed pills [url=https://edpillpharmacy.store/#]ED meds online with insurance[/url] where can i buy ed pills
https://edpillpharmacy.store/# where can i get ed pills
https://edpillpharmacy.store/# erectile dysfunction pills online
http://indiapharmacy.shop/# indianpharmacy com
http://indiapharmacy.shop/# mail order pharmacy india
https://indiapharmacy.shop/# best online pharmacy india
https://furosemide.win/# lasix for sale
cytotec abortion pill https://lisinopril.guru/# lisinopril 10mg tabs
lasix for sale
lasix 100 mg tablet [url=https://furosemide.win/#]furosemide online[/url] furosemida
https://furosemide.win/# furosemide 40 mg
buy cytotec over the counter http://cytotec.pro/# order cytotec online
lasix 100 mg
nolvadex pct [url=http://tamoxifen.bid/#]buy tamoxifen citrate[/url] nolvadex 10mg
cytotec pills buy online https://tamoxifen.bid/# nolvadex for pct
lasix for sale
lisinopril rx coupon price of lisinopril or medication lisinopril 10 mg
https://www.google.ht/url?q=https://lisinopril.guru can i order lisinopril online
[url=https://www.adminer.org/redirect/?url=https://lisinopril.guru]lisinopril 90 pills cost[/url] lisinopril 100 mg and [url=http://bocauvietnam.com/member.php?1510179-iukcrckiig]zestril generic[/url] can you buy lisinopril online
generic lipitor for sale generic lipitor online or price of lipitor in india
https://www.google.com/url?sa=t&url=https://lipitor.guru cost of lipitor 20 mg
[url=https://maps.google.com.pa/url?sa=i&url=https://lipitor.guru]lipitor 80 mg[/url] prescription medication lipitor and [url=http://bbs.xinhaolian.com/home.php?mod=space&uid=4492086]lipitor over the counter[/url] cheap lipitor online
lasix uses [url=http://furosemide.win/#]furosemide online[/url] lasix 20 mg
zestril pill: Lisinopril online prescription – buy lisinopril in mexico
п»їcytotec pills online https://lisinopril.guru/# lisinopril discount
lasix side effects
buy cytotec over the counter buy misoprostol over the counter or buy cytotec
https://www.google.ba/url?q=https://cytotec.pro Abortion pills online
[url=http://maps.google.is/url?q=http://cytotec.pro]п»їcytotec pills online[/url] п»їcytotec pills online and [url=https://discuz.cgpay.ch/home.php?mod=space&uid=23885]buy cytotec over the counter[/url] buy cytotec over the counter
https://furosemide.win/# lasix 40 mg
tamoxifen moa: Purchase Nolvadex Online – nolvadex estrogen blocker
Cytotec 200mcg price https://lipitor.guru/# lipitor 10mg price in india
lasix 40 mg
lisinopril tabs 4mg lisinopril comparison or lisinopril 20mg coupon
https://www.imp.mx/salto.php?va=http://lisinopril.guru generic lisinopril 5 mg
[url=https://images.google.com.vn/url?sa=t&rct=j&url=https://lisinopril.guru]purchase lisinopril[/url] lisinopril 20 mg price in india and [url=http://www.bqmoli.com/bbs/home.php?mod=space&uid=7043]zestoretic online[/url] lisinopril 7.5 mg
lisinopril 60 mg tablet: Buy Lisinopril 20 mg online – lisinopril 20 mg pill
https://furosemide.win/# lasix tablet
lipitor 10mg generic lipitor purchase or lipitor brand name
http://www.freerepublic.com/~wilik4/links?U=https://lipitor.guru lipitor pill
[url=https://images.google.ro/url?q=https://lipitor.guru]lipitor 40 mg price[/url] cost of lipitor in australia and [url=http://www.0551gay.com/space-uid-142260.html]cheap lipitor 20 mg[/url] lipitor generic online pharmacy
Misoprostol 200 mg buy online buy cytotec online or purchase cytotec
https://www.google.ad/url?q=https://cytotec.pro buy cytotec in usa
[url=http://www.pantybucks.com/galleries/hpf/64/clair/index.php?link=https://cytotec.pro/]buy cytotec[/url] Misoprostol 200 mg buy online and [url=http://ckxken.synology.me/discuz/home.php?mod=space&uid=64365]cytotec abortion pill[/url] п»їcytotec pills online
buy cytotec in usa: cytotec best price – cytotec abortion pill
https://cytotec.pro/# buy cytotec over the counter
nolvadex generic [url=https://tamoxifen.bid/#]buy tamoxifen citrate[/url] tamoxifen generic
lasix furosemide: furosemida 40 mg – lasix furosemide
buy cytotec pills https://lisinopril.guru/# lisinopril 40 mg tablet price
furosemida
http://furosemide.win/# lasix 40 mg
zestoretic cost order lisinopril online us or lisinopril 1 mg tablet
http://101.43.178.182/sell/email.asp?d=lisinopril.guru&on=tb lisinopril 250mg
[url=https://www.google.cg/url?q=https://lisinopril.guru]lisinopril 240[/url] buy lisinopril 20 mg online usa and [url=http://bbs.xinhaolian.com/home.php?mod=space&uid=4492630]benicar lisinopril[/url] zestril price
buy cytotec in usa buy cytotec pills online cheap or buy cytotec over the counter
http://www.bargu.by/forum/away.php?s=http://cytotec.pro cytotec abortion pill
[url=http://www.onlineunitconversion.com/link.php?url=cytotec.pro::]buy misoprostol over the counter[/url] buy cytotec online and [url=http://xilubbs.xclub.tw/space.php?uid=1867890]Misoprostol 200 mg buy online[/url] cytotec pills buy online
lasix uses: cheap lasix – lasix generic
buy cytotec pills online cheap: cytotec best price – buy cytotec pills online cheap
https://tamoxifen.bid/# does tamoxifen cause menopause
tamoxifen brand name [url=https://tamoxifen.bid/#]buy tamoxifen online[/url] tamoxifen generic
cytotec buy online usa https://cytotec.pro/# buy cytotec pills online cheap
lasix for sale
lisinopril 10 mg prices lisinopril price without insurance or online lisinopril
https://clients1.google.ro/url?q=https://lisinopril.guru buy lisinopril uk
[url=https://maps.google.ro/url?q=https://lisinopril.guru]lisinopril 10mg tablet[/url] where can i purchase lisinopril and [url=http://bbs.mland.58qiqu.com/home.php?mod=space&uid=254819]price lisinopril 20 mg[/url] 40 mg lisinopril for sale
price lisinopril 20 mg: buy lisinopril – lisinopril 10 mg best price
https://cytotec.pro/# order cytotec online
lasix 100 mg tablet [url=http://furosemide.win/#]cheap lasix[/url] lasix uses
lisinopril 10mg tabs 60 mg lisinopril or canadian lisinopril 10 mg
https://clients1.google.fi/url?q=https://lisinopril.guru can i buy lisinopril in mexico
[url=https://toolbarqueries.google.com.pr/url?q=https://lisinopril.guru]best lisinopril brand[/url] online lisinopril and [url=http://bbs.cheaa.com/home.php?mod=space&uid=3190081]medication lisinopril 5 mg[/url] lisinopril 2mg tablet
http://mexstarpharma.com/# mexican rx online
https://easyrxindia.com/# cheapest online pharmacy india
https://easyrxcanada.online/# canadian online pharmacy
http://easyrxcanada.com/# buy drugs from canada
best canadian pharmacy online canadian pharmacy ltd or buy prescription drugs from canada cheap
http://burgman-club.ru/forum/away.php?s=https://easyrxcanada.com escrow pharmacy canada
[url=http://www.capitolbeatok.com/Redirect.aspx?destination=https://easyrxcanada.com/]canadian pharmacy price checker[/url] safe canadian pharmacy and [url=http://ckxken.synology.me/discuz/home.php?mod=space&uid=107373]buy prescription drugs from canada cheap[/url] canadian pharmacy price checker
https://easyrxcanada.online/# canada discount pharmacy
https://mexstarpharma.com/# medicine in mexico pharmacies
purple pharmacy mexico price list mexico drug stores pharmacies or mexican drugstore online
https://www.google.mu/url?q=https://mexstarpharma.com п»їbest mexican online pharmacies
[url=https://images.google.ml/url?q=https://mexstarpharma.com]mexico drug stores pharmacies[/url] purple pharmacy mexico price list and [url=https://discuz.cgpay.ch/home.php?mod=space&uid=25616]mexico drug stores pharmacies[/url] reputable mexican pharmacies online
https://easyrxindia.com/# pharmacy website india
http://easyrxindia.com/# india pharmacy mail order
canadian compounding pharmacy canada rx pharmacy world or canadian pharmacy drugs online
https://www.google.co.id/url?sa=t&url=https://easyrxcanada.com canada rx pharmacy world
[url=https://cse.google.nu/url?q=https://easyrxcanada.com]buying from canadian pharmacies[/url] reliable canadian pharmacy and [url=https://slovakia-forex.com/members/276344-manrkqhphb]canadian pharmacies[/url] canadian pharmacy com
bahis siteleri: deneme bonusu veren siteler – bahis siteleri
bahis siteleri: bahis siteleri – bahis siteleri
http://slotsiteleri.bid/# en cok kazandiran slot siteleri
deneme bonusu veren siteler: bonus veren siteler – bonus veren siteler
http://slotsiteleri.bid/# slot bahis siteleri
slot oyunlar? siteleri [url=https://slotsiteleri.bid/#]bonus veren casino slot siteleri[/url] slot siteleri 2024
slot oyunlari sweet bonanza 100 tl or sweet bonanza demo turkce
https://cse.google.gp/url?q=http://sweetbonanza.network sweet bonanza kazanma saatleri
[url=http://images.google.si/url?sa=t&url=https://sweetbonanza.network]sweet bonanza slot[/url] sweet bonanza oyna and [url=https://98e.fun/space-uid-8650405.html]sweet bonanza demo turkce[/url] sweet bonanza nas?l oynan?r
bahis siteleri: deneme bonusu – bahis siteleri
https://sweetbonanza.network/# sweet bonanza guncel
en iyi slot siteler slot kumar siteleri or 2024 en iyi slot siteleri
https://images.google.gl/url?sa=t&url=https://slotsiteleri.bid en cok kazandiran slot siteleri
[url=https://www.google.com.uy/url?q=https://slotsiteleri.bid]slot siteleri bonus veren[/url] slot bahis siteleri and [url=http://yyjjllong.imotor.com/space.php?uid=191736]deneme bonusu veren siteler[/url] slot oyunlar? siteleri
deneme bonusu veren siteler: bonus veren siteler – bahis siteleri
https://slotsiteleri.bid/# casino slot siteleri
deneme bonusu veren siteler [url=http://denemebonusuverensiteler.win/#]deneme bonusu[/url] deneme bonusu
sweet bonanza demo turkce: sweet bonanza giris – sweet bonanza indir
deneme bonusu bahis siteleri or deneme bonusu
http://stopundshop.eu/url?q=https://denemebonusuverensiteler.win deneme bonusu
[url=http://milatronika.com/blogs/view/denemebonusuverensiteler.win/vimax-original.html]bahis siteleri[/url] deneme bonusu veren siteler and [url=http://bbs.xinhaolian.com/home.php?mod=space&uid=4557643]bahis siteleri[/url] bonus veren siteler