ಅತೀ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ವೈಭವದ ಹಂಪೆ

ಹಂಪೆ  ನಮ್ಮ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗುರುತು. ಹಂಪೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಂಪೆಯನ್ನು ಪಂಪ ಕ್ಷೇತ್ರ, ಕಿಷ್ಕಿಂದ ಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ಭಾಸ್ಕರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಭವ್ಯವಾದ ಕೋಟೆಗಳು,ಅರಮನೆಗಳು, ಹಲವು ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿವೆ. ಹಂಪೆಯು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. 14 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅತೀ ಶ್ರೀಮಂತ ರಾಜ್ಯ ಇದಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಮೊಘಲರ ದಾಳಿಯಿಂದ ಕ್ರಮೇಣ ಹಾಳಾಯಿತು. ಕೆಲವು ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಹಳೆಯ ಹೆಸರು ಪಂಪಾ ಎಂದಾಗಿತ್ತು.ನಂತರ ಇದರಿಂದಲೇ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಂಪೆ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.

ಹಂಪೆಯು ಶ್ರೀಮಂತ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಪರ್ಷಿಯಾ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಅತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಇವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ 200 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹಂಪೆಯೇ  ಇವರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ವಿಜಯ ನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಹಂಪಿಗೆ ಸಂಪತ್ತು, ಖ್ಯಾತಿ ಮತ್ತು ವೈಭವವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತ್ತು.ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಹಂಪೆಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ಜನಸಂದಣಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತಿದ್ದವು.ತುಳುವ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಅಗಾಧ ಎತ್ತರವನ್ನು ತಲುಪಿತ್ತು.

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಕರ್ನಾಟ ರಾಜ್ಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಇದನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ 1336 ರಲ್ಲಿ ಹರಿಹರ I ಮತ್ತು ಸಂಗಮ ರಾಜವಂಶದ ಬುಕ್ಕರಾಯ I ರಚಿಸಿದರು.ದಕ್ಷ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಬಲವಾದ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತವನ್ನು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಲಲಿತಕಲೆಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಹೊಸ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ತಂದಿತು.ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು.1509 ಮತ್ತು 1529 ರ ನಡುವೆ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಂಪಿ ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿತ್ತು. ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರವು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಗತಿಪರ ವ್ಯಾಪಾರ ಪದ್ಧತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.

ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿ  ಭಗವಾನ್ ನರಸಿಂಹರಿಗೆ  ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಕಥೆಯೂ ಇದೆ. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸ್ತಂಭಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಅವರ ಜೀವನದ ವಿಭಿನ್ನ ಛಾಯೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪರ ನಾಶವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ ಮಹಾಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂದಿಸಿದ ಕತೆಯೊಂದಿದೆ.ಪಾಂಡವರ ವನವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿ ಸೌಗಂಧಿಕಾ ಎಂಬ ಪುಷ್ಪವನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರು.ಅದು ಸುಂದರವಾದ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ಈ ಸೌಗಂಧಿಕಾ  ಹೂವುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಯಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಭೀಮ ಅದರ ಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಹೊರಟನು. ಅನೇಕ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿದ ನಂತರ, ಸೌಗಂಧಿಕಾ ಹೂವು ತುಂಬಿದ ಕೊಳವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡನು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಭಗವಾನ್ ಆಂಜನೇಯ ಒಬ್ಬ ಮುದುಕನ ರೂಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ  ಅಡ್ಡವಾಗಿ  ಮಲಗಿದನು. ಭೀಮ ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು  ನನಗೆ ತುಂಬಾ ವಯಸ್ಸಾಗಿದೆ ಹಾಗಾಗಿ  ನೀನೆ  ನನ್ನ ಬಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದಿಟ್ಟು ಚಲಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಭೀಮ ಅವರ ಮಾತಿನಂತೆ  ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ  ವಿಫಲವಾದಾಗ, ಆಂಜನೇಯರನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಭೀಮ ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಭೀಮ ನಂತರ ಕೊಳದ ಕಾವಲು ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಇಬ್ಬರು ರಾಕ್ಷಸರೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಹೂವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹಿಂದಿರುಗಿದ.

ಬೀದರ್, ಬಿಜಾಪುರ, ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರ, ಗೋಲ್ಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಬೆರಾರ್ ಎಂಬ ಐದು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರು ನಡೆಸಿದ ದಾಳಿಗೆ ಹಂಪಿ ಬಲಿಯಾಯಿತು. ಅವರು 1565 ರಲ್ಲಿ ಹಂಪಿಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಅರನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದರು.ಆರು ತಿಂಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ದಾಳಿಯು ಭಾರಿ ವಿನಾಶವನ್ನು ತಂದಿತು. ಹಂಪೆಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ದೋಚಲ್ಪಟ್ಟವು. ಇದು ಹಂಪೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದಾಳಿಯಾಗಿತ್ತು  ಮತ್ತು ಇದರೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಸುವರ್ಣ ಯುಗವು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ದಾಳಿಯ ನಂತರ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿವಿಧ ರಾಜರು ಆಳಿದರು. ಹೇಗಾದರೂ, ಕಳೆದುಹೋದ ವೈಭವವನ್ನು ಮರಳಿ ತರಲು ಯಾರಿಂದಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಇತಿಹಾಸ  ಪ್ರೀತಿಸುವ ಜನರ ಕಣ್ಣನ್ನು ತಣಿಸುವ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ ಸುಂದರವಾದ ತುಂಗಭದ್ರಾ ದಡದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹಂಪಿಯ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ.ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಣೆಯಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಈ ತಾಣವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ  ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮೊದಲು ನಿರ್ಮಿಸಿದಾಗ ಇದು ಚಿಕ್ಕದಾದರೂ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು.ಅನೇಕ ಹಂಪಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಜಯ ವಿಟ್ಟಲ ದೇವಾಲಯವು ಒಂದಾಗಿದೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದು ರೂಪವಾದ ವಿಟ್ಟಲನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಣೆಯಾಗಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.ವಿಟ್ಟಲ  ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯೆಂದರೆ ಕಲ್ಲಿನ ರಥ.ಇದನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಹಂಪಿಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಚನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಲಿನ ರಥದಂತೆಯೇ ದೇವಸ್ಥಾನವು  ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.

ಆರ್ಕಿಯಲಾಜಿಕಲ್ ಸರ್ವೆ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವೆಂದರೆ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ  ಸುಂದರವಾದ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ.ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ನೀವು ಹಂಪಿಯ ಇತಿಹಾಸದ ಒಂದು ನೋಟವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.ಬೆಳ್ಳಿ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹಲವಾರು ದೇವತೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ನಾಣ್ಯಗಳು, ನೀವು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಗತಿಗಳಿವೆ.

ಹೀಗೆ ಒಮ್ಮೆ ನಮ್ಮ ವಿಜಯ ನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹಂಪೆಯನ್ನು ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಇದರ ವೈಭವವನ್ನು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.